گاو بومی ایران و معرفی نژاد گاو های ایرانی

اﻳﺮان در ﻗﺴﻤﺖ ﺷﻤﺎل ﺑﺎ ﻛﺸﻮر ﻫﺎ‌ی آذرﺑﺎﻳﺠﺎن، ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن و ارﻣﻨـﺴﺘﺎن ﻣـﺮز ﻣـﺸﺘﺮك دارد . در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺎو ﻫﺎ از ﻧﻮع زﺑﻮي آﺳﻴﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺮان در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﮔﺎو ﻫﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻫﺎ ﺳﻬﻴﻢ و ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ .

در ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺮق ﺑـﺎ ﻛـﺸﻮر ﻫـﺎ‌ی اﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن و ﭘﺎﻛـﺴﺘﺎن ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻴﺰ ﻧﮋاد زﺑﻮ ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻳﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد .

در ﻗـﺴﻤﺖ ﻏـﺮب ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎ ﻛﺸﻮر ﻫﺎ ي ﺗﺮﻛﻴﻪ و ﻋﺮاق ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اﺳﺖ . در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻨﻮب ﺑﻪ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ، ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﻴﺒﺮﻳﺪ از ﮔﺎو ﺑﺮاﭼﻴﺴﺮوس ﺗﺎرﻳﻦ ﻛﻮﭼﻚ و ﻓﺮاوان دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد . این گاو ﻣﺨﺼﻮص ﺷﺮق و ﺟﻨﻮب درﻳﺎي ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ اﺳﺖ . اﻳﻦ ﻫﻴﺒﺮﻳﺪ ﻫـﺎ در ﻋـﺮاق ﺑﻴـﺸﺘﺮ از اﻳـﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ .

جمعیت گاو بومی ایران

ﮔﺎو ﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ در ﺣـﺪود 6.7 ﻣﻴﻠﻴـﻮن راس ، 31.5 درﺻـﺪ از ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺣﻴﻮاﻧﻲ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲ دهند . از وﻳﮋﮔﻲ اﻳﻦ ﮔﺎو ﻫﺎ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎ و اﻣﺮاض ﺑﻮﻣﻲ، ﻗﺪرت ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﻣﺤﻴﻄـﻲ، ﻛـﻢ ﺗﻮﻗـﻊ ﺑـﻮدن و ﻃـﻮل ﻋﻤﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ . اﻳﻦ ﮔﺎو ﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ در ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط اﻳﺮان ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻫـﺴﺘﻨﺪ . ﻛـﺸﻮر سالانه 167 ﻫﺰار ﺗﻦ ﮔﻮﺷﺖ نزدیک به 1.7 ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺷﻴﺮ در ﺳﺎل ﺗﻮﻟﻴﺪ می کند .

نژاد های بومی گاو ایرانی

طبق نظرات مختلفی که درباره ی بهره وری نژاد های ایرانی وجود دارد عده ای نژاد های خارجی را به خاطر تولیدات بالا به کار می برند. اما مقاومت سلامتی پایین تری دارند ، در مقابل نژاد های بومی گاو ایران علاوه بر این که می توان تولیداتش را به مرور با اصلاح نژاد ، تغذیه مناسب و بهداشت مطلوب بالا برد و به رقبای خارجی رساند .

هم چنین نژاد های بومی ایران به خاطر سازگاری با آب و هوای ایران کم تر دچار مریضی و مشکلات بهداشتی می شوند . از نظر نویسنده چه بهتر که نژاد های بومی در حال انقراض را حفظ کرده و برتری این نژاد های ایرانی را نسبت به دام خارجی اثبات کنیم.

خصوصیات گاو ویژگی ها

گاو حیوانی است بدون تغییرات فصلی تولید مثلی؛ یعنی در کل سال قادر به انجام زاد و ولد می‌باشد. طول حاملگی این حیوان ۹ ماه بوده و غالبا تک ‌قلوزا می‌باشد. اگر چه دو قلوزائی و چند قلوزائی نیز گاه دیده می‌شود. احتمال دوقلوزائی در گاو ۲-۱ درصد می‌باشد.
نزدیک به ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح با تغییر زندگی انسان از شکارگری به کشاورزی و بدنبال توسعه مزارع، گاوهای وحشی به این کشتزارها هجوم می‌آوردند که به تدریج بشر توانست تعدادی از این حیوان را به اسارت درآورده و اهلی نماید.
گاو پس از سگ و گوسفند و بز و گربه، اهلی شد. ابتدا از گوشت گاو استفاده می‌شد اما سرانجام انسان توانست چگونگی دوشش شیر گاو را فرا بگیرد. باستان‌شناسان معتقدند اهلی شدن گاو در آسیا و خاور میانه بین ۴۵۰۰ تا ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح انجام شده‌است. احتمالا یکی از هدفهای اصلی اهلی کردن گاو بارکشی بوده‌ است. از نیروی فیل، شتر و اسب بعد از گاو استفاده شد.

گاو بومی ایران عبارت اند از

‌نژاد:
شیری – گوشتی
رنگ:
غالبا سیاه تا قرمز آجری، به رنگهای زرد و سفید آهویی نیز دیده می‌شوند.
پراکنش:
تالش و متاسفانه رو به انقراض.
‌جثه:
بزرگ
میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی:
۶۴۵ کیلوگرم با ۵ درصد چربی

ﻧﮋاد گاو ﻣﺎزﻧﺪراﻧﻲ:

در ﻗﺴﻤﺖ ﺷﻤﺎل اﻳﺮان زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و داراي رﻧﮓ ﻫﺎي مختلفی اﺳـﺖ . گاو بومی ایران است . ﻧﮋادي ﺳﻪ ﻣﻨﻈﻮره اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻴﺮ و ﮔﻮﺷﺖ ﻧﮕﻪ داري ﻣﻲ شود .

گاو دشتیاری

نژاد:
شیری – گوشتی
رنگ:
غالبا قهوه‌ای سوخته، گاهی سیاه، حنایی، طوسی و ابلق
جثه:
بزرگ
میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی:
۹۶۳ کیلوگرم

گاو سرابی

ﻧﮋاد ﺳﺮاﺑﻲ: در ﻣﻨﻄﻘﻪ ي آذرﺑﺎﻳﺠﺎن اﻳﺮان نگه داری و داراي ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺪن ﻗﺮﻣﺰ رﻧﮓ اﺳـﺖ . گاو بومی ایران است . ﻧﮋادي ﺳﻪ ﻣﻨﻈﻮره ( ﮔﻮﺷﺘﻲ، شیری و کاری ) و اﺣﺘﻤﺎﻻ و دارای ﻣﻘﺪاري  ﺧﻮن از نژاد زبو است .